Inhoud:

• Waarom hebben de huidige methoden van voedselproductie een negatieve impact op het milieu?
• Een milieuvriendelijk dieet

Wetenschappers die deel uitmaken van de EAT ( Lancet Commission on Food, Planet, Health ) hebben uit bezorgdheid voor het welzijn van onze planeet, het milieu en onszelf een "Planetendieet" (Planetary Gezondheidsdieet) ontwikkeld. In deze tijd, waarin de consumptie het hoogste niveau in de menselijke geschiedenis heeft bereikt, wordt er in hoogontwikkelde samenlevingen dagelijks meer voedsel geproduceerd en verspild dan ooit tevoren, terwijl 2 miljard mensen wereldwijd honger lijden en extreme ondervoeding ervaren. Nog eens 2 miljard mensen zijn zwaarlijvig.

Onderzoeken van het PROM (Programma voor Rationalisering en Vermindering van Voedselverspilling) tonen aan dat we deze hoeveelheid tegen 2030 niet kunnen halveren als we jaarlijks bijna 5 miljoen ton voedsel verspillen (in lijn met de doelstellingen van de Verenigde Naties). Geschat wordt dat de vraag naar vlees in enkele jaren met tot wel 80% kan stijgen door bevolkingsgroei, als het huidige veeteeltsysteem niet verandert. Al deze gegevens tonen aan hoe inefficiënt ons voedselsysteem is geworden en dat het moment is gekomen om onze huidige eetgewoonten drastisch te veranderen als we geven om onze gezondheid, onze planeet en toekomstige generaties. Hoe bedreigt het huidige model van voedselproductie onze planeet?

Waarom hebben de huidige methoden van voedselproductie een negatieve impact op het milieu?

Veeteelt is een van de belangrijkste factoren die bijdragen aan klimaatverandering. Het is verantwoordelijk voor de uitstoot van 7 gigaton kooldioxide-equivalenten per jaar. Dat is meer dan alle transport samen uitstoot. Veeteelt is ook verantwoordelijk voor de uitstoot van methaan – een gas dat 26 keer meer invloed heeft op de opwarming van de aarde dan CO2 of stikstofoxiden, maar niet alleen. CO2-uitstoot hangt direct samen met de veeteelt zelf, maar ook met:

• Ontbossing van gebieden voor de productie van diervoeder
• energie-intensieve productie van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen die nodig zijn voor de productie van diervoeder,
• Gebruik van landbouwmachines,
• Veldirrigatie,
• Ruimteverwarming,
• Verwijdering van dierlijke kadavers,
• Verpakking (meestal van kunststof),
• Opslag en distributie van producten,
• Transport van dieren, vaak over lange afstanden.

Ook de landbouw draagt bij aan de vervuiling van de bodem en de omliggende oppervlaktewateren. Ze produceren enorme hoeveelheden dierlijke uitwerpselen – een boerderij kan ongeveer evenveel uitwerpselen produceren als een stad met 50.000 inwoners. Naast fecaliën bevat landbouwafvalwater ook milieugevaarlijke stoffen die in het productieproces worden gebruikt:

• Stikstofverbindingen,
• Desinfectiemiddelen, was- en deodorantmiddelen,
• Antibiotica,
• Bacteriën, virussen en parasieten,
• Ammoniak,
• Formaldehyde,
• Waterstofperoxide,
• Chromaten.

Aan de andere kant veroorzaken viskwekerijen watervervuiling door antibiotica en pesticiden. Rondom de boerderij verzamelen zich dierlijke uitwerpselen die de omliggende velden vervuilen. Schadelijke stoffen kunnen zelfs in verre rivieren en zeeën terechtkomen. Dit is echter nog niet alles – de vervuiling wordt ook beïnvloed door biologische productieafval en het eindproduct zelf, namelijk vlees. Elk jaar gooien mensen het equivalent van 12 miljard landbouwdieren weg. Bovendien veroorzaakt de veehouderij ook door de voederteelt, die intensief gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen vereist, vervuiling van land en water.

De vleesproductie neemt ongeveer 70% van het landbouwgebied in beslag. Het verbranden en kappen van bossen voor voedergewassen en voor de landbouwbedrijven zelf, inclusief wegen, gebouwen of nutsvoorzieningen, veroorzaakt enorme ecologische schade. Het beschikbaar stellen van land voor veeweiden en voedergewassen is de belangrijkste reden voor de ontbossing van het Amazonewoud. Dit draagt onder andere bij aan:

• Klimaatverandering,
• Uitsterven van wilde diersoorten,
• Degradatie van hele ecosystemen (bossen, weiden, wetlands),
• Het vermogen van de aarde om CO2 op te nemen neemt af.

De uitbreiding van de intensieve veehouderij en de monocultuur van voedergewassen, de kunstmest en het gebruik van pesticiden leiden tot het verdwijnen van micro-organismen, bodemdegradatie en woestijnvorming van het land. Ook de intensieve veehouderij draagt door de vernietiging van hun natuurlijke ecosystemen bij aan het uitsterven van wilde plant- en diersoorten.

Wilde dieren sterven uit omdat bossen worden gekapt en afgebrand om voedergewassen te verbouwen, vissen worden op industriële schaal gevangen, en het natuurlijke milieu van deze dieren wordt vergiftigd. Door de afname van het oppervlak van natuurlijke ecosystemen neemt het aantal wilde dieren jaar na jaar systematisch af. Wilde dieren vormen momenteel slechts 4% van de totale biomassa, terwijl gedomesticeerde zoogdieren zelfs 60% uitmaken. De resterende 36% zijn mensen.

Een milieuvriendelijk dieet

Planeetwetenschappers _ Health Diet , oftewel een planeetdieet, kwamen tot de duidelijke conclusie dat alleen een radicale vermindering van de consumptie van rood vlees in westerse samenlevingen positieve effecten kan hebben op zowel onze gezondheid als het natuurlijke milieu. Het gaat hierbij niet om het volledig afzien van vlees en andere dierlijke producten, maar om het eten van rood vlees ongeveer eens per week, twee keer per week vis en een glas melk, een stuk boter, kaas of andere zuivelproducten – zelfs elke dag.

In ruil daarvoor zouden we veel meer, namelijk tot wel 50%, fruit en groenten moeten consumeren, met name peulvruchten, zaden en noten, en net als bij rood vlees de suikerconsumptie met minstens de helft verminderen. Zo'n dieet zou niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar ook aanzienlijk bijdragen aan het verminderen van het risico op welvaartsziekten: circulatie, hart en diabetes. Een andere belangrijke factor mag niet worden vergeten – het niet verspillen van voedsel, wat dankzij de Zero- en Less-Waste-bewegingen ook steeds populairder wordt. Om de manier waarop we over voedsel denken te veranderen, hebben we veranderingen nodig op mondiaal niveau, zowel sociaal, economisch als politiek.

Als samenleving moeten we ons ervan bewust zijn dat elke commerciële, industriële veehouderij op grote schaal bijdraagt aan de achteruitgang van onze planeet en hele ecosystemen. De oplossing zou een drastische vermindering van de consumptie van dierlijke producten kunnen zijn, evenals het gebruik van vlees van kleine en gecontroleerde boerderijen waar de dieren worden gehouden in een ecosysteem met meerdere soorten, inclusief bosgebieden, en waar eventuele afvalstoffen die ontstaan door de natuurlijke omgeving kunnen worden geabsorbeerd en geneutraliseerd.