• CO2-iz izlari
• Bizning ovqatlanishimiz atrof-muhitga qanday ta’sir qiladi?

Bizning ekologik ongimiz kundan-kunga o‘sib bormoqda. Biz chiqindilarni to‘g‘ri ajratishga e’tibor beramiz, plastik sumkalardan ko‘proq marta ishlatiladigan sumkalarga o‘tishni afzal ko‘ramiz, dorixonalarimizda tabiiy va ekologik kosmetika tanlovi ortib bormoqda. Biz bilamizki, noqulay iqlim o‘zgarishlari va atrof-muhit ifloslanishi transport va fabrikalarning tutunli shoxobchalari ta’sirida yuzaga keladi. Atrof-muhit ifloslanish darajasiga biz ham ta’sir ko‘rsatishimiz mumkinligini anglash foydalidir. Dunyo bo‘ylab har bir inson o‘zining individual CO2-iz izini qoldiradi.

CO2-iz izlari

CO2-iz izi bizning faoliyatimizdan, xususan hayot tarzimiz, xaridlarimiz va xizmatlarimizdan kelib chiqadigan karbonat angidrid emissiyalarining yig‘indisidir. Statistikaga ko‘ra, har bir polyus yiliga taxminan 8 tonna karbonat angidrid ishlab chiqaradi. Solishtirish uchun: AQSh yoki Kanada aholisi, masalan, har bir kishi uchun yiliga taxminan 18 tonna zararli gazlar chiqaradi.

Ma’lum bo‘lishicha, oziq-ovqat sanoati va oziq-ovqat ishlab chiqarish bugungi kunda atrof-muhit va iqlim o‘zgarishiga katta ta’sir ko‘rsatmoqda. Shunday qilib, faqat chiqindi gazlar tabiatni buzilishiga sabab bo‘lmaydi. Har kuni iste’mol qiladigan narsalarimiz ham muhimdir. Hayvonlarni boqish atrof-muhitga o‘simliklar yetishtirishga qaraganda ancha zararli bo‘lib, ko‘proq suv va energiya talab qiladi. Bu o‘rmonlarni kesish, havoni ifloslantirish, tuproq eroziyasi, hayvon turlarining yo‘qolishi va ularning tabiiy yashash joylarining buzilishiga olib keladi. Shuning uchun tobora ko‘proq odamlar, ayniqsa yoshlar, go‘sht iste’mol qilishdan voz kechib, vegetarian yoki vegan ovqatlanishga o‘tmoqdalar.

Bizning ovqatlanishimiz atrof-muhitga qanday ta’sir qiladi?

Ma’lum bo‘lishicha, atigi 1 kg go‘sht ishlab chiqarish uchun taxminan 20 000 litr suv kerak bo‘ladi. Chorvachilik sutemizuvchilar biomassasining 90 % dan ortig‘ini tashkil qiladi (insonlar va chorva hayvonlari biomassaining 96 % ini tashkil etadi), yovvoyi hayvonlar esa faqat 4 % ni tashkil qiladi. 28 000 ta xavf ostidagi hayvon turlaridan qishloq xo‘jaligi taxminan 24 000 tasiga tahdid solmoqda. Biomassaning bunday taqsimoti quyidagilarga ta’sir qiladi:

• Suv ifloslanishi (qishloq xo‘jaligi korxonalarining hayvon chiqindilarining katta qismi daryolarga, keyin dengiz va okeanlarga tushadi),
• Issiqxona gazlari emissiyalari (bular qishloq xo‘jaligi korxonalaridagi elektr energiyasi iste’moli, go‘shtni do‘konlarga, omborlarga va uyga tashish, hayvon ozuqasini tashish va ozuqa yetishtirish uchun zarur bo‘lgan mashinalar, shuningdek ozuqa o‘g‘itlari ishlab chiqarish paytida metan emissiyasi ta’sirida yuzaga keladi),
• Chiqindilar ko‘payishi (go‘sht va sut mahsulotlari plastik idishlar, plyonkalar, stakanlarda qadoqlanadi),
• Makondagi o‘zgarishlar (o‘rmonlar hayvonlarni boqish va ozuqa yetishtirish uchun kesiladi).

Go‘sht iste’molini cheklash orqali biz go‘shtga bo‘lgan talabni kamaytirishimiz va shu bilan uning ishlab chiqarilishiga bo‘lgan talabni kamaytirishga hissa qo‘shishimiz mumkin. Boshqa qanday yo‘llar bilan ovqatlanishimiz orqali atrof-muhit ifloslanishini kamaytirish va CO2-iz izimizni kamaytirishimiz mumkin?

• Meva va sabzavotlarni plastik sumkalarga solmaylik va ularni ko‘p miqdorda xarid qilaylik, plastikda qadoqlangan salat, paprika yoki pomidorlarni tanlamaylik,
• Mahalliy bozorlarimizda mahalliy va mavsumiy mahsulotlarni xarid qilaylik – dunyoning boshqa burchagidan mahsulotlarni import qilish va supermarketlarga tashish katta miqdorda chiqindi gazlar va atrof-muhit ifloslanishiga sabab bo‘ladi,
• Oziq-ovqatlarni isrof qilmaylik yoki tashlamaylik – qancha yeyishimiz mumkinligini bilib, shuncha xarid qilishni o‘rganish foydalidir,
• Ko‘proq bio mahsulotlar ekologik dehqonchilikdan xarid qilaylik – ekologik dehqonchilik nafaqat atrof-muhit uchun, balki o‘zimiz uchun ham xavfsizroqdir,
• Agar go‘sht iste’mol qilishdan voz kecha olmasak, go‘sht va kolbasa mahsulotlarini vazniga qarab, plastik va plyonka idishlarda emas, xarid qilaylik – bu ortiqcha plastik chiqindilarni kamaytiradi.