Tarkibi:

• Fleksitarizm nima?
• Nega go'sht iste'molini cheklash foydali?
• Go'sht o'rniga nima?

Taxminlarga ko'ra, 1960-yillardan beri go'sht ishlab chiqarish besh barobar oshgan va shu bilan birga Yer yuzidagi yovvoyi hayvon turlarining yarmi yo'q bo'lib ketgan. Mol, cho'chqa va parranda ko'paytirish sanoati sayyoramizning ko'rinishini butunlay o'zgartirdi. Hozirda dunyo bo'ylab sutemizuvchilarning 60 foizi chorvachilik hayvonlari, 36 foizi odamlar va faqat 4 foizi yovvoyi hayvonlardir. Shu sababli bugungi kunda to'g'ri amalga oshirilgan dieta, vegetarian hamda vegan bo'lsin, nafaqat sog'ligimiz va chorvachilik hayvonlarining taqdiri, balki tabiiy muhit va iqtisodiyotga ham ta'sir qilishi haqida ko'proq gapirilmoqda.

Fleksitarizm nima?

Yildan-yilga axloqiy va sog'liq sabablari hamda Yerning kelajak taqdiri haqida xavotir tufayli butunlay yoki qisman go'sht iste'mol qilishdan voz kechayotgan odamlar soni ortib bormoqda. Veganlik va vegetarianlik yagona yechim emas. Agar biz bu dietalar haqida o'ylasak, lekin turli sabablarga ko'ra butunlay go'shtdan voz kechish qiyin bo'lsa, biz fleksitar dietani tanlashimiz mumkin. Bu asosan o'simlik mahsulotlari va sut mahsulotlariga asoslangan, lekin cheklangan miqdorda go'sht iste'mol qilishga ruxsat beradi. Qanday cheklangan? Bu faqat bizning shaxsiy didimizga bog'liq. Agar ilgari har kuni go'sht iste'mol qilgan bo'lsak, masalan, haftada bir kun go'shtsiz kun belgilashimiz mumkin. Aksincha ham bo'lishi mumkin – bir kuni go'sht yeymiz, boshqa kuni esa yo'q. Masalan, butunlay kolbasa sotib olishdan voz kechib, faqat kechki ovqatda go'sht iste'mol qilishimiz mumkin. Yana bir yechim – har kuni go'sht iste'mol qilishdan butunlay voz kechib, faqat bayram kunlari yoki kimningdir mehmoni bo'lganimizda, kechki ovqatda go'sht berilganda yeyish.

Nega siz go'sht iste'molini cheklashingiz kerak?

Aniqlanishicha, buning bir nechta sabablari bor. Hayvonlarning azob-uqubatlari haqida qayg'uradigan odamlar o'tmishda asosan axloqiy sabablarga ko'ra vegetarianizmga o'tishgan. Bugungi kunda bizning ongimiz kattaroq, shuning uchun ham sog'liq, ekologiya va iqtisodiy sabablarga ko'ra go'sht iste'molini cheklash yoki butunlay voz kechish haqida gapirilmoqda:

• Sog'liq – cho'chqa va mol go'shti nisbatan yuqori miqdorda to'yingan yog'larni o'z ichiga oladi, ular tanamiz uchun foydali emas. Ularning ortiqcha iste'moli qon aylanish tizimi va yurak hamda qon tomirlarining to'g'ri ishlashiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Bundan tashqari, qizil go'sht tananing ortiqcha kislotalanishiga olib keladi va modda almashinuvini sekinlashtiradi.
• Chorvachilik hayvonlarining taqdiriga g'amxo'rlik – sanoat korxonalari ko'pincha hayvonlarga hurmatsizlikni anglatadi, ular kichik qutilarda saqlanadi, toza havo va tabiiy yorug'likka kira olmaydi, har kuni bir xil ozuqa bilan oziqlantiriladi, gormonlar va antibiotiklar qo'shiladi,
• Tabiat muhitiga g'amxo'rlik – go'sht iste'molini cheklash butun sayyoramizga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Go'sht ishlab chiqarishni uzoq muddatli kamaytirish ozuqa o'simliklarini yetishtirish orqali atmosferaga chiqariladigan CO2 miqdorini sezilarli darajada kamaytirishi va shuningdek, yomg'ir o'rmonlari va boshqa o'rmon hududlarining, ya'ni chorvachilik uchun ozuqa yetishtiriladigan tabiiy ekotizimlar va maydonlarning kesilishini to'xtatishi mumkin.
• Iqtisodiy sabablarga ko'ra, dunyo bo'ylab 670 million tonna don chorvachilik uchun ozuqa sifatida ishlatiladi. Agar o'rtacha amerikalik haftasiga bir porsiya go'shtdan voz kechsa, u 7,5 million tonna donni tejaydi – bu 25 million odamni oziqlantirish uchun yetarli – AQShda har kuni och qolayotgan odamlar soni shuncha.

Go'sht o'rniga nima?

Go'sht iste'molini cheklash, ovqatlanishimiz kamroq xilma-xil yoki tananing to'g'ri ishlashi uchun zarur bo'lgan ingredientlar kam degani emas. U yangi sabzavotlar, mevalar, yong'oqlar va urug'lar hamda ajoyib oqsil manbai bo'lgan, shuningdek temir, magniy, folat va boshqa B vitaminlari hamda kaliyga boy bo'lishi kerak. Ushbu o'simliklar asosan quyidagilar:

• Loviya,
• No'xat,
• Nohut,
• Lentil.

Fleksitarizmga o'tish mas'uliyatli xarid qilishni ham anglatadi, ya'ni kichik, mahalliy fermer xo'jaliklaridan kelgan, boqish va so'yishda hayvonlarga g'amxo'rlik qoidalariga rioya qiladigan hayvon mahsulotlarini tanlash. Go'shtning yog'sizligi sababli tovuq go'shti mol va cho'chqa go'shtidan sog'lomroq deb aytilsa-da, sanoat miqyosida katta fermalarda boqiladigan tovuq ham gormonlar va antibiotiklar bilan oziqlantirilishini va bu ko'pincha bizning taomimizga tushishini hammamiz bilamiz. Bu bizning gormonlarimizning noto'g'ri boshqarilishiga olib keladi va turli kasalliklar xavfini oshiradi. Moslashuvchan ovqatlanishni tanlab, biz sog'ligimizni, chorvachilik hayvonlarining taqdirini va butun sayyorani yaxshilashga kichik qadamlar qo'yishimiz mumkin.